Radon in huis: wat is radongas?

Steeds meer mensen zijn op de hoogte van de gevaren van koolmonoxidevergiftiging. Maar hoe zit het met de gezondheidsrisico's van radon? Radon is een radioactief gas dat vrijkomt uit de bodem en bouwmaterialen zoals baksteen, beton en natuursteen. Het is kleurloos, smaakloos en geurloos en kan (vooral in slecht geventileerde ruimtes) erg schadelijk zijn voor je gezondheid. Wat is radon precies, waarom is het gevaarlijk en hoe houd je de concentratie van radongas in huis laag?

Wat is radon?

Radongas komt op natuurlijke wijze vrij uit de bodem en bouwmaterialen die van stoffen uit de bodem zijn gemaakt. Denk hier aan baksteen, beton, gips, cement en natuursteen. In Nederland is de concentratie van radongas uit de bodem laag; radongas komt vooral vrij uit stenige bodems en de meeste woningen in Nederland zijn gebouwd op zand- en veengrond. Het grootste deel van radongas (70%) in Nederland is afkomstig uit bouwmaterialen.

Radon dringt via kleine scheurtjes en spleten gebouwen binnen. In de buitenlucht vervliegt radongas, maar in slecht geventileerde ruimtes hoopt dit gas zich op. Dit kan zorgen voor (grote) gezondheidsproblemen.

Wat betekent Radon 222 en Radon 220?

Als we het hebben over radongas, hebben we het eigenlijk over twee verschillende varianten: radon en thoron.

• Radon (Rn-222): ontstaat bij het verval van uranium

Radon in een radioactief gas dat ontstaat bij het natuurlijke verval van uranium. De uraniumreeks begint bij uranium-238 en eindigt door natuurlijk verval uiteindelijk bij stabiel lood. Halverwege deze reeks ontstaat radon-222 (Rn-222), ook wel radon genoemd. Het radongas zelf is niet schadelijk, maar de vaste deeltjes waarin radongas uiteenvalt wel.

• Thoron (Rn-220): ontstaat bij het verval van thorium

De tweede variant van radon ontstaat bij het verval van thorium. De thoriumreeks begint bij thorium-232 en eindigt ook bij stabiel lood. Halverwege de thoriumreeks ontstaat radon-220 (Rn-220), ook wel thoron genoemd. Thoron heeft een snellere vervaltijd dan radon en is hierdoor lastiger te meten. Net als bij radon is thoron zelf niet schadelijk, maar de vaste deeltjes waarin thoron uiteenvalt wel.

Is radon gas schadelijk?

Hoge concentraties radon zijn erg schadelijk voor de gezondheid. Maar waarom is radon schadelijk? Het is goed om te vertellen dat radon gas zelf niet schadelijk is. Je ademt het gas in en direct weer uit. Het gevaar zit hem in de vaste (radioactieve) deeltjes waarin radongas uiteenvalt. Deze vaste deeltjes hechten zich aan stofdeeltjes, die bij inademing in je longen terechtkomen en je luchtwegen beschadigen.

In Nederland worden jaarlijks honderden gevallen van longkanker in verband gebracht met een blootstelling aan hoge concentraties radon. Roken en het gebruik van een openhaard kunnen de gezondheidsproblemen door radon verergeren.

Hoe komt radon in huis?

Hoe komen radon en thoron je woning binnen? In de buitenlucht vervliegen deze radioactieve gassen snel, maar in een (slecht geventileerd) huis kunnen radon en thoron zich ophopen. Radon in huis ontstaat meestal op de volgende manieren:

• Radon in huis vanuit bodem: bijvoorbeeld via de kruipruimte of kelder
• Radon in huis via bouwmaterialen: bv. beton, baksteen, gips, cement of natuursteen.
• Thoron in huis via bouwmaterialen: thoron komt niet via de kruipruimte een woning binnen, maar komt vrij uit afwerkmaterialen voor plafonds, muren en vloeren.

Hoe radon in huis voorkomen?

In hoge concentraties is radon zeer schadelijk voor je gezondheid. Wat kan je doen tegen hoge concentraties radon in huis? Radon helemaal voorkomen is niet mogelijk, maar er zijn manieren om de radonconcentratie zo laag mogelijk te houden. Ten eerste wil je de aanwezige radon afvoeren. Ten tweede wil je de aanvoer van radon verminderen of afsluiten.

Belangrijkste tip: ventileren

Ventilatie is de beste manier om een hoge radonconcentratie te voorkomen. De andere tips zijn behulpzaam, maar ventilatie is het allerbelangrijkste. Een goede ventilatie voorkomt dat radon en thoron zich ophopen in je woning. Ventileer niet alleen de ruimtes die je veel gebruikt, maar zorg dat je hele woning over een goede ventilatie beschikt. Zorg bijvoorbeeld altijd dat de ventilatie in je kruipruimte of kelder voldoet aan de regels van het Bouwbesluit.

Let op: hoe beter de isolatie van een woning, hoe belangrijker de (mechanische) ventilatie is.

Isoleer de kruipruimte

Heb je een kruipruimte? Radongas uit de bodem kan via de kruipruimte je woning binnendringen. Je kunt dit op 2 manieren tegengaan:

• Isoleer de begane grondvloer. Zo ga je warmteverlies tegen via de kruipruimte én voorkom je dat radongas je woning binnendringt. Vergeet ook niet het kruipluik luchtdicht af te sluiten.
• Dek de onderkant van de kruipruimte af, bijvoorbeeld met bodemfolie. Zo kan radon uit de bodem niet meer in de kruipruimte komen.

Dicht kieren en naden

Kieren en naden in huis zorgen voor onnodig warmteverlies, maar ze bieden ook een kans voor radongas om je woning binnen te dringen. Extra reden dus om deze kieren en naden te dichten. Denk aan openingen rond leidingen in de vloer, het aanrecht en de meterkast.